เรื่องน่ารู้เกี่ยวกับ ?พระโกศไทย?

[เลิศชาย ปานมุข]

ประเภทของพระโกศ

เป็นภาชนะเครื่องสูงมีรูปทรงเป็นกรวยมียอดแหลม อาจแยกตามวัตถุประสงค์การใช้งานเป็น 2 ประเภทคือ พระโกศสำหรับทรงพระบรมศพหรือพระศพ และพระโกศพระบรมอัฐิหรือพระอัฐิ ซึ่งพระโกศพระบรมศพมี 2 ชั้น คือชั้นนอกเรียกว่า ?ลอง? ทำด้วยโครงไม้หุ้มทองปิดทอง ประดับกระจกอัญมณีและชั้นใน เรียก ?โกศ? ทำด้วยเหล็ก ทองแดงหรือเงิน ปิดทอง ลองชั้นนอกใช้ประกอบปิดโครงชั้นในสำหรับลองหรือพระลอง ที่ประดับอยู่ภายนอกของโกศ ต่อมานิยมเรียกพระลองเป็นพระโกศแทน จนเข้าใจว่าเป็นสิ่งเดียวกัน เช่น เรียกพระลองทองใหญ่ ว่าพระโกศทองใหญ่ เป็นต้น พระโกศแบ่งตามลำดับยศมีอยู่ 14 ชนิด ดังนี้

1.พระโกศทองใหญ่ ใช้กับ พระมหากษัตริย์ พระอัครมเหสี พระยุพราช พระราชกุมารี และผู้ทรงโปรดเกล้าพระราชทานเป็นพิเศษ
2.พระโกศทองรองทรง (นับเสมอพระโกศทองใหญ่) ใช้กับ พระมหากษัตริย์ พระอัครมเหสี พระยุพราช พระราชกุมารี และผู้ทรงโปรดเกล้าพระราชทานเป็นพิเศษ
3.พระโกศทองเล็ก ใช้กับ สมเด็จเจ้าฟ้า (ชั้นเอก)
4.พระโกศทองน้อย ใช้กับ สมเด็จเจ้าฟ้า พระวรราชเทวี สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้า และสมเด็จพระนางเจ้า พระวรราชชายา
5.พระโกศกุดั่นใหญ่ ใช้กับ สมเด็จพระสังฆราช
6.พระโกศกุดั่นน้อย ใช้กับ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้า เจ้าจอม เจ้านายทรงกรม ผู้สำเร็จราชการ และผู้ได้รับตรานพรัตนราชวราภรณ์
7.พระโกศมณฑปใหญ่ ใช้กับ พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้า ทรงกรม และเสนาบดีที่เป็นราชสกุล
8.พระโกศมณฑปน้อย ใช้กับ พระเจ้าวรวงศ์เธอ และพระองค์เจ้า
9.พระโกศไม้สิบสอง ใช้กับ พระองค์เจ้าฝ่ายพระราชวังบวร เจ้าพระยา รัฐมนตรี (ขณะดำรงตำแหน่ง) และสมเด็จพระราชาคณะ
10.พระโกศพระองค์เจ้า เดิมเรียกว่า ?โกศลังกา? ใช้กับ พระวรวงศ์เธอ และพระองค์เจ้า
11.โกศราชนิกุล ใช้กับ ข้าราชการผู้เป็นราชสกุล และราชนิกุล
12.โกศเกราะ ใช้กับ ผู้มีรูปร่างใหญ่ ที่มิสามารถลงลองสามัญได้
13.โกศแปดเหลี่ยม ใช้กับ ข้าราชการสัญญาบัตร ผู้ได้รับพระราชทานตราปฐมจุลจอมเกล้า และผู้ได้รับพระราชทานตราปถมาภรณ์ช้างเผือก
14.โกศโถ ใช้กับ  ท้าวนาง ท่านผู้หญิง ผู้ได้รับพระราชทานตรามงกุฎไทย และผู้ประกอบคุณความดี

อ้างอิงจาก :
? เอกสาร พระราชกรัณยานุสร พระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว และ เรื่องนางนพมาศ
? เอกสาร กฎหมายตรา ๓ ดวง ฉบับพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์และการเมืองแก้ไขปรับปรุงใหม่
? เอกสาร อธิบายพระนามพระเจ้าแผ่นดินครั้งกรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี. พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ
? วิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี

• Tweet