ที่มาของการเปลี่ยนแปลงวันยุทธหัตถี

[เลิศชาย ปานมุข]

ตามที่เราพอจะทราบกันอยู่บ้างแล้วว่า ประเทศไทยได้ประกาศเปลี่ยนวันยุทธหัตถีจากวันที่ ๒๕ มกราคม เป็นวันที่ ๑๘ มกราคม ของทุกปี แต่อาจจะมีหลายคนที่ไม่ทราบความเป็นมาในการเปลี่ยนแปลงนี้ และมีข้อสงสัยว่าเหตุใดจึงต้องเปลี่ยน
  
วันยุทธหัตถี คือ วันที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงกระทำยุทธหัตถีกับพระมหาอุปราชาแห่งกรุงหงสาวดี ซึ่งตามพระราชพงศาวดารกรุงเก่า ฉบับหลวงประเสริฐอักษรนิติ ระบุว่า ตรงกับวันจันทร์ เดือน ๒ แรม ๒ ค่ำ จุลศักราช ๙๕๔ ซึ่งนายฉันทิชย์ กระแสสินธุ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านดนตรีไทยและโหราศาสตร์ ได้คำนวณไว้ว่า ตรงกับวันที่ ๒๕ มกราคม พ.ศ. ๒๑๓๕ เราจึงยึดถือวันที่ ๒๕ มกราคม เป็นวันยุทธหัตถีเรื่อยมา
  
ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐณ นคร ราชบัณฑิต ได้กรุณาอธิบายให้ฟังว่า การคำนวณเดิมคลาดเคลื่อนเนื่องมาจากการเทียบวันเถลิงศกผิด วันเถลิงศก คือวันเปลี่ยนจุลศักราช ซึ่งตรงกับวันที่ ๑๕ เมษายนเป็นส่วนใหญ่ตั้งแต่ พ.ศ. ๒๔๔๓ มาจนถึงปัจจุบัน และตรงกับวันที่ ๑๖ เมษายนในบางปี เนื่องจากปีจุลศักราชยาวไม่เท่ากับปีปฏิทินสากล เมื่อเริ่มจุลศักราช ๑ นั้น วันเถลิงศกตรงกับวันที่ ๒๒ มีนาคม ต่อมาเลื่อนเป็น ๒๓, ๒๔, ๒๕ มีนาคม มาเรื่อย ๆ จนเมื่อถึง จุลศักราช ๙๕๔ ปีที่มีการกระทำยุทธหัตถี วันเถลิงศกตรงกับวันพฤหัสบดีที่ ๙ เมษายน ผู้คำนวณทราบว่าวันเถลิงศกตรงกับวันพฤหัสบดี จึงคิดว่าตรงกับวันที่ ๑๖ เมษายน เหมือนในปัจจุบัน จึงคำนวณวันยุทธหัตถีล่ากว่าความจริงไป ๗ วัน
  
ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร ได้คำนวณใหม่ว่า วันยุทธหัตถีตรงกับวันจันทร์ที่ ๑๘ มกราคม พ.ศ. ๒๑๓๕ ซึ่งตรงกันกับที่พลตำรวจตรี สุชาติ เผือกสกนธ์ เลขาธิการมูลนิธิพระดาบสและผู้เชี่ยวชาญด้านโหราศาสตร์คำนวณได้ และยังตรงกับที่หม่อมหลวงปิ่น มาลากุล ปราชญ์ด้านการศึกษาเคยคำนวณไว้ก่อนหน้านายฉันทิชย์ด้วย คณะกรรมการเอกลักษณ์ของชาติจึงเสนอให้คณะรัฐมนตรีพิจารณา และคณะรัฐมนตรีมีมติเมื่อวันที่ ๒๙ พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕๔๘ ให้เปลี่ยนวันยุทธหัตถีเป็นวันที่ ๑๘ มกราคมของทุกปี.


เรื่องโดย  - ปิยรัตน์ อินทร์อ่อน
เดลินิวส์  ประจำวันจันทร์ ที่ 25 มกราคม 2553
ที่มาของภาพ  :  panithatyai.ac.th

• Tweet