แกะรอย "อักษรมอญ" บนศิลาจารึกแห่งนครหริภุญชัย

[เลิศชาย ปานมุข]

นักวิชาการและโบราณคดีทั้งหลายต่างลงมติเป็นเอกฉันท์ที่ยกให้อาณาจักรหริภุญชัยเป็นนคร แห่งประวัติศาสตร์ที่เก่าแก่ที่สุดในดินแดนล้านนา ข้อความดังกล่าวยิ่งเพิ่มความน่าเชื่อถือมากขึ้นเมื่อใครที่มีโอกาสเข้าไปชม พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติหริภุญไชย โดยเฉพาะแท่งศิลาจารึกอันเก่าแก่ทั้ง 8 แท่งที่สามารถไขเงื่อนงำแห่งปริศนาของอาณาจักรหริภุญชัย

แท่งหินจารึกประวัติศาสตร์ทั้ง 36 หลักเหล่านี้ปัจจุบันถูกจัดแสดงให้ชมอยู่ในพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติหริภุญไชย โดยสามารถแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มคือ ศิลาจารึกสมัยหริภุญชัย ราวพุทธศตวรรษที่ 17 มีอยู่จำนวน 8 หลัก กลุ่มที่สอง ศิลาจารึกสมัยล้านนา ตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 20 ลงมามีอยู่จำนวน 31 หลัก

ศิลาจารึกสมัยหริภุญชัยทั้ง 8 หลักนั้นจารึกด้วยอักษรมอญ ส่วนไวยากรณ์หรือการผูกอักขระมีทั้งแบบที่ใช้ภาษามอญและภาษาบาลี จารึกบางหลักระบุชัดเจนถึงชื่อเจ้าผู้ครองนคร เช่น พระเจ้าสววาธิสิทธิ หรือ พระเจ้าสรรพสิทธิ ได้กล่าวถึงการที่พระองค์ทรงผนวชพร้อมด้วยพระโอรสในปี พ.ศ.1628 เป็นต้น ส่วนศิลาจารึกสมัยล้านนานั้นจารึกด้วยอักษรธรรม หรือ อักษรไทยล้านนา มีอายุอยู่ในช่วงพุทธศตวรรษที่ 20 - 21 จารึกที่ปรากฏบนแท่งหินส่วนใหญ่จะกล่าวถึงเรื่องราวของการอุทิศบุญกุศลถวาย แด่พระสงฆ์ เนื่องในโอกาสงานสำคัญต่าง ๆ

ถ้าจะให้สืบสาวถึงบรรพบุรุษต้นตระกูลของอักษรมอญและอักษรขอมให้ลึกยิ่งขึ้น ไปอีก ก็จะพบว่าทั้งคู่มีต้นกำเนิดมาจาก อักษรคฤนถ์ ของอินเดียทางตอนใต้ในช่วงราชวงศ์ปัลลวะ กล่าวโดยสรุปก็คือ อักษรไทยที่เราใช้เขียนกันอยู่ทุกวันนี้มีรากเหง้ามาจากอักษรพราหมีของ อินเดียที่แตกหน่อออกกอเป็นอักษรเทวนาครีของฝ่ายเหนือและอักษรคฤนถ์ของฝ่าย ใต้

ส่วนความเป็นมาของอักษรธรรมหรืออักษรไทยล้านนา ที่เคยได้รับความนิยมอย่างสูงสุดระหว่างพุทธศตวรรษที่ 20 - 24 พบหลักฐานเก่าแก่สุดว่ามีมาแล้วตั้งแต่ปี พ.ศ.1919 ร่วมสมัยกับ "ลายสือไทย" ของพ่อขุนรามคำแหง แต่นักภาษาศาสตร์หลายท่านเชื่อว่าอักษรไทยล้านนาน่าจะมีอายุเก่าแก่กว่า อักษรลายสือไทยเล็กน้อย

สาเหตุที่เชื่อเช่นนี้ก็เพราะว่าในศิลาจารึกหลักที่ 1 ได้กล่าวว่าพ่อขุนรามคำแหงเดินทางขึ้นไป กินโขงเมื่อแล้ง หมายถึงไปดื่มน้ำที่แม่โขงแห่งอาณาจักรล้านนาที่เมืองเชียงแสนมาแล้วก่อนที่ จะมีการประดิษฐ์ลายสือไทย แสดงว่าอาณาจักรล้านนาของพ่อขุนมังรายรวมทั้งวัฒนธรรมด้านอักขระมีความเจริญ รุ่งเรืองอยู่แล้วก่อนที่พ่อขุนรามคำแหงจะมาเยือนดินแดนล้านนาอย่างไม่ต้อง สงสัย

สันนิษฐานว่าเมื่อพ่อขุนมังรายจากอาณาจักรล้านนาได้ยกทัพมาตีเมืองหริภุญชัย และได้สร้างเมืองเชียงใหม่ ครั้งกระนั้นผู้คนในแถบลุ่มแม่น้ำปิงและแม่น้ำกวงยังคงใช้อักษรกันอยู่อย่าง แพร่หลาย ดังนั้นพ่อขุนมังรายจึงจำยอมรับเอาอักษรมอญมาใช้สื่อกับพสกนิกรด้วยเช่นกัน เพื่อสร้างความปึกแผ่น เพียงแต่ทรงนำอักษรมอญมาใช้อย่างแนบเนียน คือไม่ได้รับเอามาทั้งหมดแต่ได้ดัดแปลงมาเป็นเอกลักษณ์ของตัวเอง ด้วยเหตุนี้อักษรไทยล้านนาจึงมีลักษณะใกล้เคียงกับอักษรมอญโบราณแห่งนครหริ ภุญชัยมากกว่าอักษรมอญในปัจจุบัน

ดังนั้นพอจะสืบสาวราวเรื่องของอักษรไทยที่เราใช้ในปัจจุบันว่ามีวิวัฒนาการ สืบต่อมาจากลายสือไทย ซึ่งประดิษฐ์โดยพ่อขุนรามคำแหงเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 19 แต่เรื่องราวของอักษรมอญยังคงมีรายละเอียดที่น่าสนใจอีกมากมาย สำหรับท่านที่สนใจจะแกะรอยจารึกอักษรมอญโบราณต้องเข้าไปชมศิลาจารึกอักษรมอญ โบราณที่จัดแสดงอยู่ในพิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติหริภุญไชย

ที่มา  :  www.chiangmainews.co.th  และ  www.lannacorner.net

• Tweet