หลักการของระหัดวิดน้ำ (นิทานเซน)

[เลิศชาย ปานมุข]

อาจารย์เซนอู๋เชียง เดินทางจาริกธรรมไปทั่วสารทิศ วันหนึ่งระหว่างการเดินทางเกิดกระหายน้ำขึ้นมา จึงได้มองหาแหล่งน้ำ เมื่อพบเข้า ก็ปรากฏว่ามีชายหนุ่มผู้หนึ่ง กำลังทำหน้าที่ ควบคุมระหัดวิดน้ำ อยู่ในบริเวณนั้น อาจารย์เซนอู๋เชียง จึงเอ่ยปากขอน้ำดื่ม

ชายหนุ่มผู้นั้น เมื่อพบเห็นอาจารย์เซน ก็ใช้สายตามอง พร้อมทั้งเอยปากว่า "อาจารย์เซน หากวันหนึ่งข้าละทางโลกก็จะออกบวชเช่นกัน แต่เมื่อถึงวันนั้น ข้าจะเสาะหาที่เร้นกาย ตั้งใจนั่งสมาธิศึกษาธรรม ไม่มีทางออกเดินทางเร่ร่อนไปเรื่อย เหมือนท่านในตอนนี้"

อาจารย์เซน จึงถามชายหนุ่มผู้นั้นกลับไปว่า
"แล้วเมื่อใดกันเล่าที่เจ้าจะละทางโลกได้"
ชายหนุ่มตอบว่า "นับคนรุ่นเดียวกัน มีเพียงข้าที่ทราบหลักการทำงานของระหัดวิดน้ำได้อย่างทะลุปรุโปร่ง จึงทำหน้าที่เป็นผู้ควบคุมการจ่ายน้ำคนเดียวของหมู่บ้าน หากวันใดวันหนึ่งปรากฎผู้มารับช่วงต่อหน้าที่นี้แทนข้า ถึงตอนนี้ข้าก็จะหมดภาระและสามารถออกบวชได้"

อาจารย์เซน ยังคงถามต่อไปว่า "เจ้าบอกว่าเจ้าแม่นในหลักการของระหัดวิดน้ำที่สุด อย่างนั้นเราถามเจ้า หากระหัดวิดน้ำจมลงไปในน้ำทั้งหมดหรือไม่ก็ไม่กระทบถูกน้ำเลยแม้แต่ส่วนเดียว จะเกิดอะไรขึ้น?"
ชายหนุ่มตอบโดยไม่ต้องคิดว่า การทำงานของระหัดวิดน้ำย่อมต้องให้ครึ่งหนึ่งอยู่ในน้ำ ครึ่งหนึ่งอยู่เหนือน้ำ หากจมลงไปในน้ำทั้งหมดนอกจากจะไม่สามารถหมุนได้แล้วยังจะหักพังไหลไปตามน้ำ ในทางกลับกัน หากระหัดวิดน้ำไม่มีส่วนใดจมในน้ำเลย ก็ไม่สามารถวิดน้ำขึ้นมาได้"

เมื่อชายหนุ่มกล่าวจบ อาจารย์เซนจึงบอกว่า "ความสัมพันธ์ของระหัดกับสายน้ำ ก็เหมือนความสัมพันธ์ของมนุษย์กับโลก หากคนผู้หนึ่งคุกคลีจมจ่อมอยู่ในโลกิยะ อย่างเต็มตัวย่อมถูกเกลียวคลื่นแห่งโลกีย์ พัดพาไปอย่างง่ายดาย แต่ในทางกลับกันชีวิตที่ขาวสะอาดปราศจากการข้องแวะกับเรื่องราวความเป็นไปทางโลกก็คล้ายดังไร้ราก เพราะเมื่อไม่รู้จักไม่เข้าใจว่าทางโลกเป็นอย่างไรก็ยากที่จะหลุดพ้นจากความทุกข์หรือกิเลสตัณหาได้"

ที่มา https://web.facebook.com/shortZenstories/?_rdc=1&_rdr

• Tweet